21.02.2024

Սիրելի սովորողներ  սանդղակի ամենապարզ տեսակը ուղղի հատված է, որը գծիկներով բաժանված է հավասար մասերի։ Սանդղակի հարևան գծիկների միջև եղած հատվածը կոչվում է բաժանում։ Մեկ բաժանումը համապատասխանում է չափման ընտրված միավորին։

Դիտարկենք մի ճառագայթ, որը սկիզբ է առնում Օ կետից, և մի հատված, որը կկոչենք միավոր հատված։ Ճառագայթի վրա, Օ կետից սկսած,  հաջորդաբար  նշենք  կետեր այնպես, որ ցանկացած 2 հարևան   կետերի  հեռավորությունը հավասար լինի միավոր հատվածի երկարությանը։

Կոորդինատային ճառագայթ՝

O     1         2        3        4       5      6             7       8        9      10   11 

միավոր հատված

Կետի մոտ գրված թվերին անվանում են կետի կոորդինատներ։ Օրինակ՝ C կետի կոորդինատը հավասար է 5-ի։

C(5)

                 1   2  3     4          5         6       7  8   9       10    11   12

Կոորդինատային ճառագայթի վրայի կետին համապատասխանող թիվը կոչվում է այդ կետի կոորդինատ:

Սիրելի սովորողներ, այսօրվա ձեր աշխատանքը սա   է։

Առաջադրանքներ

1. Ո՞ր      թվերին            են        համապատասխանում    A,B,C,D,E, M, K, L       կետերը կոորդինատային ճառագայթի վրա․

            (A3), (B6),  (C2), (D9),  (E1),  (M4),   (K7),   (L10)

2. Որոշիր M   կետի կոորդինատը: 

0                    28

8

3.A(190) , B(60) և C(530) կետերից ո՞րն է կոորդինատային

ճառագայթի վրա ավելի աջ գտնվում, իսկ ո՞րն է ավելի ձախ գտնվում։
ձախ 60   աջ  530

4. Կոորդինատային ճառագայթի վրա B կետը գտնվում է A(28) կետից ձախ։ Ի՞նչ ամենամեծ կոորդինատ կարող է ունենալ B կետը ։
27

5․ Գտե՛ք այն 4 թվերը, որոնք գրված պետք է լինեն չափիչ սարքի սանդղակի վրա։

480:6=80

80+80=160
160+80=240
240+80=320
320+80=400
400+80=480

320

                                                         480

6. Հատվածի երկարությունը չափել են դեցիմետրերով և ստացել են 150 դմ: Որոշիր այդ հատվածի երկարությունը արտահայտված մետրերով:

7.NL =8 սմ:  Որոշիր այդ հատվածի կեսի երկարությունը:

8:2=4

8. Մրգերիով լի զամբյուղի  զանգվածը  12000 գ է: Քանի՞ կիլոգրամ է այդ զամբյուղի զանգվածը:
1200

9. Հաշվիր AC հատվածի երկարությունը, եթե AB =5 մ և BC = 12 մ:

 12+5=17

10. Գտիր MK հատվածի երկարությունը, եթե PM = 24 սմ, և KP = 18 սմ:

24+18=42

11. Տրված է  DE= 17 դմ և ML=5⋅DE:  Գտիր ML հատվածի երկարությունը:
17×5=85

12. Տրված է    JK =  110 սմ, ML = 70 սմ:  Գտիր  KM հատվածի երկարությունը:

110+70=180

1.Составьте и запишите словосочетания со словом родной.
край (какой?)–родной
страна (какая?) –родная
язык (какой?)–родной
земля (какая?)–родная
город (какой?)–родной
деревня (какая?)–родная
дом (какой?)–родной
сторона (какая?)–родная
село (какое?)–родное
столица (какая?)–родная

2.Прочитайте предложения. Задайте вопросы к выделенным словам.

1. Летит перелётная птица.-Какая птица летит? 2. Маленький мальчик потерялся.-Какой мальчик потерялся. 3. Тут прибежала мама мальчика.-Тут прибежала мама кого? 4. Книга лежит на столе.-Что лежит на столе?

3.Вставьте вместо точек слово она. Подчеркните слова, которые оно заменяет.

1. Это моя комната, она светлая и уютная. 2. Лена школьница, она учится в пятом классе. 3. Наша деревня находится в Араратской долине, она большая и красивая. 4. Новая песня очень красивая, она понравилась всем.

4.Составьте с данными словами как можно больше словосочетаний и запишите их.
написать конверт
выписать письмо
надписать слова
переписать текст
подписать дневник
дописать предложение
Написать слова, выписать предложение, надписать конверт, переписать текст, подписать дневник, дописать письмо.

5.Найдите лишнее слово. Составьте предложения с этим словом.
Улица, проспект, переулок, шкаф, площадь. Я открыл шкаф.
Автобус, грузовик, машина, аптека, велосипед. Он зашёл в аптеку.
Река, море, ручей, поле, озеро, океан. Поле очень большое.

6.Спишите предложения, вставьте вместо точек подходящие по смыслу прилагательные.

1. Это очень интересная книга. 2. Армения – моя родная страна. 3. Не нужно мне солнце чужое, и земля не нужна. 4. Из нашего окна видна красивая гора. 5. Мне нравится эта весёлая песня. 6. Эта комната очень уютная и красивая.

44.Ընդգծված բառը փոխարինի´ր դեղինով նշվածներից մեկով և բացատրի´ր, թե ինչպե՞ս ընտրեցիր:

Տհաճ, պայծառ, հոտ, դեմք, հավաքել, շրջապատել:

Ծաղիկների բույրը ինձ մի հին երգ է հիշեցնում:-Հոտ:

Արևելցի կինն ինչո՞ւ է ծածկում երեսը:-Դեմք:

Զորքը պաշարել էր բերդն ու սպասում էր հրամանի:-Շրջապատել

Թագավորը ժողովել էր բոլոր հպատակներին, որ առաջինը ինքն ավետիսն (բարի լուրը) ասի:-Հավաքել:

Անախորժ պատմաթյան մեջ ընկանք:-Տհաճ:

Միալար անձրևներից ու մառախուղից հետո վերջապես մի արևոտ օր բացվեց:-Պայծառ:
Ես գտա բառերի հոմանիշները և ամեն մեկը իր տեղը դրեցի:

46. Համեմատի՛ր յուրաքանչյուր խմբի մեջ  մտնող բառերի ձևերը և իմաստները (ի՞նչ են նշանակում) և լրացրո՛ւ նախադասությունը:

Ա. Գնալ, ընթանալ, սլանալ, արշավել, սուրալ:

Բ. Փնտրել, որոնել, ման գալ:

Գ. Մտածել, խորհել, միտք անել:

Ամեն մի բառաշարքի բառերը իմաստով նույնն են, բայց ձևով՝ տարբեր: Այդ բառերը կարելի է անվանել հոմանիշ:

47. Տրված բառերն ըստ իմաստների նմանության բաժանի՛ր չորս խմբի:

Ջարդել, կոտրել, կտոր-կտոր անել, կոտրատել, փշրել:
Հասկանալ, պարզել, գլխի ընկնել, կռահել:
Քողարկել, թաքցնել, պահել, ծածկել, պատսպարել:
Կուտակել, հավաքել, ժողովել, գումարել, ամբարել:

48.Իմաստով մոտ բառերը կոչվում են հոմանիշներ (հոմ—նման, կից): Տրված բառերը բաժանի՛ր հոմանիշների չորս խմբի:

Երկիր, պետություն, թագավորություն, կայսրություն, տերություն:
Արշալույս, ծեգ, լուսաբաց , այգաբաց:
Հյուսք, ծամ, մազ,  վարս, հեր:
Եղելություն, իրադարձություն, պատահար, միջադեպ, դեպք:

49.Ընդգծված բառերն ու արտահայտությունները փոխարինի´ր   դեղինով նշված հոմանիշներով:

Հետապնդել են նրանց, սարսափ, անցնելիս, ապրում են, կացարան, առատ է, գործածում են, նկատել են, հայտնաբերել են, կերակրվում են:

Հիմալայներում, ձյունոտ անտառով գնալիս, գիտական արշավախմբի անդամները տեսել են մորթիներով ծածկված երկու կնոջ: Գիտնականները գնացել են նրանց հետևից  և գտել են նրանց բնակարանը, որ քարանձավ  է եղել: Պարզվում է, որ 20-րդ դարում դեռ գոյություն ունեն քարանձավային մարդիկ: Նրանք չեն կարողանում օգտվել կրակից, իսկ որպես հագուստ օգտագործում են վայրի կենդանիների մորթիները: Սնվում են հում սննդով, որը կացարանի շրջակայքում շատ է: Քաղաքակիրթ մարդկանց հետ աոաջին հանդիպումն ուղեկցվել է վախով ու ծայրաստիճան զարմանքով:

Հիմալայներում, ձյունոտ անտառով անցնելիս, գիտական արշավախմբի անդամները նկատել են մորթիներով ծածկված երկու կնոջ: Գիտնականները հետապնդել են նրանց և հայտնաբերել են նրանց կացարանը, որ քարանձավ  է եղել: Պարզվում է, որ 20-րդ դարում դեռ ապրում են քարանձավային մարդիկ: Նրանք չեն կարողանում օգտվել կրակից, իսկ որպես հագուստ գործածում են վայրի կենդանիների մորթիները: Կերակրվում են հում սննդով, որը կացարանի շրջակայքում առատ է: Քաղաքակիրթ մարդկանց հետ աոաջին հանդիպումն ուղեկցվել է սարսափով ու ծայրաստիճան զարմանքով:

Ես մի պատմություն գիտեմ մի մարդու մասին: Նա աշխարհի ամենալավ մարդն էր:  Չգիտեմ, այս պատմությունը ձեզ դուր կգա՞, թե՝ չէ: Դե ինչ, պատմե՞մ, թե՞ չէ: Լա’վ, պատմեմ:

Նրա անունը Պրիմո էր: Իտալերեն դա նշանակում է առաջին: Երևի դա էր պատճառը, որ նա դեռ փոքր ժամանակ որոշեց.

-Միշտ առաջինը կլինեմ ոչ միայն անունով, այլև՝ գործով: Միշտ և ամեն տեղ առաջինը կինեմ և վե՛րջ: Բայց դե հակառակը ստացվեց. նա միշտ և ամենուր վերջինն էր:Նա վերջինն էր նրանց մեջ, ովքեր վախենում էին, ովքեր փախչում էին, վերջինն էր նրանց մեջ, ովքեր ստեր էին փչում, ովքեր վատ բաներ էին անում… Նրա հասակակիցները միշտ ինչ-որ բանում առաջինն էին: Մեկը քաղաքի առաջին գողն էր, մյուսը առաջին ավազակն էր շրջանում, մեկն էլ առաջին հիմարն էր ամբողջ թաղում…Իսկ նա, հակառակը, վերջինն էր հիմարություններ դուրս տվողների մեջ, և երբ  ինքը  հիմարություն պիտի ասեր, պարզապես ձայն չէր հանում: ?Նա աշխարհի ամենալավ մարդն էր, բայց նա վերջինն էր, ով իմացավ այդ մասին: Այնքան վերջինը, որ այդպես էլ չիմացավ, որ ինքը աշխարհի ամենալավ մարդն է։

Առաջադրանքներ

• Քեզ պատմությունը դուր եկա՞վ։ Պատասխանդ հիմնավորիր։
  Ինձ պատմությունը շատ դուր եկավ, որովհետև այն շատ լավ մարդու մասին էր:
  
• Ի՞նչ ես կարծում, ինչո՞ւ էր աշխարհի ամենալավ մարդը ամեն ինչում միշտ վերջինը։
  Ես կարծում եմ նա ամեն-ինչում վերջինն էր, որովհետև նա վատ մարդ չէր:
  
• Պատմությունն այնպես փոխիր, որ աշխարհի ամենալավ մարդն ամեն ինչում առաջինը լինի։
  Նրա անունը Պրիմո էր: Իտալերեն դա նշանակում է առաջին: Երևի դա էր պատճառը, որ նա դեռ փոքր ժամանակ որոշեց.
  -Միշտ առաջինը կլինեմ ոչ միայն անունով, այլև՝ գործով: Միշտ և ամեն տեղ առաջինը կինեմ և վե՛րջ:
  Եւ այդպես էլ ստացվեց. նա միշտ և ամենուր առաջինն էր: Նա առաջինն էր նրանց մեջ, ովքեր քաջ էին, ովքեր սիրում էին, առաջինն էր նրանց մեջ, ովքեր ստեր չէին փչում, ովքեր վատ բաներ չէին անում… Նրա հասակակիցները միշտ ինչ-որ բանում վերջինն էին: Մեկը քաղաքի վերջին գողն էր, մյուսը վերջին ավազակն էր շրջանում, մեկն էլ վերջին հիմարն էր ամբողջ թաղում…Իսկ նա առաջինն էր հիմարություններ դուրս չտվողների մեջ, և երբ  ինքը  հիմարություն պիտի ասեր, պարզապես ձայն չէր հանում: Նա աշխարհի ամենալավ մարդն էր և նա առաջինն էր, ով իմացավ այդ մասին:
  
• Ինչո՞ւ էր պատմության մարդը որոշել լինել ամենաառաջինը։
  Նա որոշել էր լինել ամեն-ինչում ամենաառաջինը, որովհետև նրա անունը Պրիմո էր:
  
• Մտածիր կամ հորինիր 7  անուն, որոնք պատճառ կարող են լինել, որ մարդն այս կամ այն կերպ պահի իրեն։ Գրիր այսպես՝ Քաջիկ անունով մարդը պետք է լինի քաջ։
  Վախկոտիկ անունով մարդը պետք է լինի վախկոտ։
  Արագիկ անունով մարդը պետք է լինի արագ։
  Դանդաղիկ անունով մարդը պետք է լինի դանդաղ։
  Փոքրիկ անունով մարդը պետք է լինի փոքր։
  Մեծիկ անունով մարդը պետք է լինի մեծ։
  Բարիիկ անունով մարդը պետք է լինի բարի։
  Հորանջիկ անունով մարդը պետք է լինի անընդհատ հորանջող։
  
• Փորձիր հարցերի համար հետաքրքիր պատասխաններ մտածել․
  Ի՞նչ կլիներ, եթե բոլորը սուտ խոսեին։
  Եթե բոլորը սուտ խոսեին, մարդիկ ճշմարտություն չէին իմանա:
  
  Ի՞նչ կլիներ, եթե հիմարների մրցույթ հայտարարվեր։
  Եթե հիմարների մրցույթ լիներ, ոչ-մի հիմար չէր հաղթի։
  
  Ի՞նչ կլիներ, եթե շունն ավելի խելացի լիներ, քան մարդը։
  Եթե շունն ավելի խելացի լիներ, քան մարդը, շները մարդկանց կպահեին:
  
  Ի՞նչ կլիներ, եթե հայտնվեիր վախկոտների երկրում։
  Եթե ես հայտնվեի վախկոնտների երկրում, բոլորը ինձնից կվախենաին։
  
  Ի՞նչ կլինր, եթե բոլոր մարդիկ ինչ մտածում էին, բարձրաձայն ասեին։
  Եթե բոլոր մարդիկ ինչ մտածում էին, բարձրաձայն ասեին, մտքերը արտահայտել պետք չէր լինի:
  
  Ի՞նչ կլիներ, եթե բոլոր մարդիկ բարի լինեին:
  Եթե բոլոր մարդիկ բարի լինեին պատերազմ չէր լինի։
  
  Ի՞նչ կլիներ, եթե ծառերին ծիրանի փոխարեն ձուկ աճեր:
  Եթե ծառերին ծիրանի փոխարեն ձուկ աճեր, ձիրանը ջրում լողալ կիմանար: